Ludność obszaru
LICZBA LUDNOŚĆI PROJEKTOWANEGO REZERWATU BIOSFERY
Strefa rdzenna- stale 15 / sezonowo 0
- stale około 17 140 / sezonowo około 25 000 (przebywa jednocześnie)
- stale około 85 500 / sezonowo około 15 000 (przebywa jednocześnie)
Razem stale około 102 660 / sezonowo około 40 000 (przebywa jednocześnie, ogółem w sezonie przebywa 3 razy więcej).
SPOŁECZNOŚĆ LOKALNA
Do połowy XV wieku na rozległym obszarze Borów Tucholskich skład etniczny zamieszkującej tu ludności był jednolity. Zdecydowanie dominował element kaszubski. Skład ten uległ silnemu zróżnicowaniu od połowy XV wieku, kiedy to – na skutek przeobrażeń osadniczych – w południowej części obszaru osiadła grupa ludności kolonizacyjnej z Niemiec, zwana później Kosznajdrami (Kukier 1971). Przemiany etniczne i osadnicze na znaczną skalę dokonywały się w Borach Tucholskich począwszy od schyłku XVIII wieku aż do okresu po II wojnie światowej. Największe nasilenie przemian etnicznych wystąpiło w drugiej połowie XIX wieku, tj. w okresie kiedy rozwinęła swą działalność pruska komisja kolonizacyjna, zmierzająca do wyeliminowania rodzimego czynnika kaszubskiego. W 1945 r. i w latach następnych nastąpił odpływ ludności niemieckiej, oraz przemieszczenia wewnętrzne grup ludności zamieszkujących region Borów Tucholskich, przy mniejszym udziale osadniczym przesiedleńców z głębi Polski i repatriantów z obszarów włączonych do Związku Radzieckiego. Niezależnie od tych przeobrażeń o charakterze narodowościowym i etnicznym, na przestrzeni niemal całego minionego tysiąclecia miały miejsce asymilacyjne oddziaływania kulturowe środkowopolskich grup etnicznych (głównie Wielkopolan, Kujawian i Mazowszan).
Powyższe interakcje i procesy osadnicze doprowadziły do uformowania się trzech głównych ugrupowań etnicznych na obszarze rekomendowanego rezerwatu biosfery. Grupy te tworzą: Borowiacy Tucholscy, Borowiacy Kaszubscy i Zaboracy. Grupa pierwsza, tj. Borowiacy Tucholscy, zamieszkuje południową część obszaru. Borowiacy Kaszubscy zasiedlają rejon Chojnic i Konarzyn położonych w zachodniej części Rezerwatu Biosfery Bory Tucholskie. Terytorium z dominacją Zaboraków to rejon miasta Brusy. Poza wymienionymi podstawowymi grupami etnicznymi wschodnią część regionu Borów Tucholskich, która jednak nie weszła w skład rekomendowanego rezerwatu biosfery, zamieszkują Kociewiacy, zaś na północnych obrzeżach żyją Kaszubi, przy północno-zachodniej granicy regionu Gochy.
NAJBLIŻSZE GŁÓWNE MIASTA
Miasta w całości leżące na terenie projektowanego rezerwatu biosfery:- Brusy (siedziba władz gminy, około 4 600 mieszkańców, miasto położone w strefie tranzytowej pomiędzy dwoma parkami krajobrazowymi tworzącymi strefę buforową. Odległość miasta od granicy Zaborskiego Parku Krajobrazowego wynosi około 9 km, a od granicy Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego 12 km
- Czersk (centrum administracyjne gminy, liczba mieszkańców 9 200, miasto położone jest w obrębie strefy tranzytowej).
- Tuchola (miasto powiatowe, około 14 400 mieszkańców, położone częściowo w strefie tranzytowej)
ISTOTNOŚĆ REGIONU DLA KULTURY
Obszar proponowanego rezerwatu biosfery to region ścierania się kultury borowiackiej – kaszubskiej i kociewskiej. Wszystkie te grupy etniczno–kulturowe charakteryzuje przywiązanie do tradycji, czego wyrazem jest działalność stowarzyszeń (Zrzeszenie Kaszubsko–Pomorskie z oddziałami w Brusach i Chojnicach), artystycznych grup regionalnych (np. Zespół Ziemi Chojnickiej „Kaszuby”, dziecięco – młodzieżowy „Kaszëbë”, kapele „Tury”, „Krëbane”, „Mali Krebanie” i „Gwiżdże” w Brusach oraz „Zaboracy” w Czyczkowach), organizowanie licznych festiwali folklorystycznych, a także istnienie w wielu miejscowościach muzeów regionalnych (Kaszubski Park Etnograficzny we Wdzydzach Kiszewskich, Muzeum Historyczno-Etnograficzne w Chojnicach) i muzeów miejscowych artystów ludowych (np. Józefa Chełmowskiego w Brusach). Obie grupy etniczno-kulturowe wypracowały własny styl w budownictwie, a także kulturze i sztuce (m. in. ubiory regionalne). W Kaszubskim Liceum Ogólnokształcącym w Brusach prowadzona jest nauka języka kaszubskiego.
